Cokolwiek powiesz, nic nie mów – Patrick Radden Keefe

W 1921 roku po ir­landz­kiej woj­nie o nie­pod­le­głość za­pa­dła de­cy­zja o po­dzia­le wyspy na dwie czę­ści. Dwa­dzie­ścia sześć hrabstw po­łu­dnio­wych uzy­ska­ło czę­ścio­wą nie­za­leż­ność i utwo­rzy­ło Wolne Pań­stwo Ir­landz­kie (póź­niej zwane Re­pu­bli­ką Ir­lan­dii). Po­zo­sta­łe sześć hrabstw na pół­no­cy po­zo­sta­wio­no pod rzą­da­mi Wiel­kiej Bry­ta­nii. ­Price’owie jako za­twar­dzia­li re­pu­bli­ka­nie nigdy nie na­zy­wa­li miej­sca, w któ­rym przy­szło im żyć, Ir­lan­dią Pół­noc­ną – mó­wi­li na nie „pół­noc Ir­lan­dii”.

Patrick Keefe zaczyna od epizodu z grudnia 1972. Brutalne porwanie matki dziesięciorga dzieci i jej „zniknięcie” to wybuchowy wstęp do opowieści o ludziach wrzuconych w środek irlandzko – irlandzkiej wojny domowej. Autor skupia się na kilku postaciach „The Troubles” – przywódcach radykalnego odłamu IRA i legendarnym siostrom Dolours i Marian Price.

Mimo cha­osu licz­ba osób, które zgi­nę­ły od po­cząt­ku tak zwa­nych Troubles (czyli Kło­po­tów), była wów­czas jesz­cze nie­zbyt duża. W 1969 roku za­no­to­wa­no za­le­d­wie dzie­więt­na­ście ofiar śmier­tel­nych, w 1970 dwa­dzie­ścia dzie­więć. Jed­nak w roku 1971 prze­moc na­bra­ła przy­spie­sze­nia i zgi­nę­ło nie­mal dwie­ście osób, zaś w roku 1972 pra­wie pięć­set.

Autor podąża śladami swoich bohaterów zastanawiając się nad zasadnością brutalnej walki i ofiarą wielu przypadkowych osób, których los rzucił na ulice Belfastu. Przyczyny krwawych zajść wskazuje po obu stronach, bez jednoznacznego wskazania która ze stron ma rację w trwającej dekady spirali nienawiści.

Da­rem­ność bier­ne­go oporu zda­wa­ły się ob­na­żać wy­pad­ki pew­ne­go mroź­ne­go nie­dziel­ne­go po­po­łu­dnia w stycz­niu 1972 roku w Derry: kiedy Eamonn McCann i spora grupa po­ko­jo­wych de­mon­stran­tów ze­bra­li się w cen­trum mia­sta, bry­tyj­scy spado­chro­nia­rze otwo­rzy­li ogień. Trzy­na­ście osób zgi­nę­ło, pięt­na­ście zo­sta­ło ran­nych. Żoł­nie­rze twier­dzi­li póź­niej, że zo­sta­li ostrze­la­ni jako pierw­si i że strze­la­li tylko do uzbro­jo­nych ludzi. Ani jedno, ani dru­gie nie było praw­dą. Wy­da­rze­nie prze­szło do hi­sto­rii jako „krwa­wa nie­dzie­la” i tchnę­ło no­we­go ducha w ir­landz­ki re­pu­bli­ka­nizm.

***

Armia sta­cjo­nu­ją­ca w Ir­lan­dii Pół­noc­nej pod­czas Kło­po­tów nie przy­po­mi­na­ła armii, która wal­czy­ła z na­zi­sta­mi. Dawno już się zmie­ni­ła, to­cząc mniej­sze wojny w nie­po­słusz­nych ko­lo­niach. Czy Ir­lan­dia Pół­noc­na była jedną z ta­kich ko­lo­nii? A może sta­no­wi­ła część Zjed­no­czo­ne­go Kró­le­stwa?

W 1998 roku podpisano „Porozumienia wielkopiątkowe”. Z ulic Belfastu zniknęły codzienne wybuchy bomb i strzelaniny, ale miasto wciąż przedzielają mury. Proces pokojowy trwa już przeszło dwie dekady i nie skończy się, dopóki Irlandia Północna nie rozprawi się ze wszystkii demonami czasów „Troubles”.

 

Homeland – season 08

A gdyby tak prezydent USA zginął w podejrzanych okolicznościach a nowym gospodarzem Gabinetu Owalnego został pożyteczny idiota? Czy świat manipulowany fake newsami i napędzany farmami trolli stanąłby w płomieniach?

Po piętnującym współczesny świat siódmym sezonie Homeland twórcy serialu idą krok dalej. Ale tylko o krok od rzeczywistości w której były prezydent podkręcał lokalnych ekstremistów w trakcie szturmu na White House. Rosyjski wywiad mieszający w amerykańskiej demokracji, hordy sfrustrowanych militarystów, instagramowi piewcy rządowych spisków – wszystko to nie wymysł scenarzystów a codzienność dwudziestolecia XXI wieku.

Carrie Mathison po traumatycznych przeżyciach w rosyjskim więzieniu jest na indeksie FBI. Jedynym, który jeszcze w nią wierzy to Saul Berenson. I to on jest osobą, która raz jeszcze skorzysta z doświadczenia i intuicji swojej najlepszej agentki. Mathison wraca do Afganistanu ogarniętego rewoltą Talibów. W tle negocjacje pokojowe, które znamy z ekranów TV.

Ósmy sezon to ostatnie spotkanie z Saulem i Carrie. Choć serial dawno już stracił swój pierwotny „pazur”, trzeba przyznać że potrafi zaskoczyć.

 

Instynkt pierwotny

„No i kto jest większą bestią?” pytają chytrze twórcy „Instyktu pierwotnego”. Będzie dobrze, to przecież dzieło pod dyktando mistrza Nicolasa.

Frank Walsh. Stój Indiany Jonesa, w ręku maczeta, na nosie czarne rajbany. Chiński sztuczny zarost dopełnia wizerunku starego bywalca portowych spelun.

Jak przystało na prawdziwego twardziela Frank używa tylko organicznych dmuchawek z currarą i pneumatycznych pistoletów do usypiania.

Łowca ładuje swoją menażerię na statek. Najjadowitsze węże świata, wściekłe pawiany i jedyny okaz wymarłego gatunku jakiegoś białego kota (rozmywa się w taniej animacji, trudno zgandąć czy to biała pantera czy krzyżówka pumy z dywanikiem łazienkowym). Frank jeszcze nie wie, że na frachtowcu zmierzy się z najgroźniejszym predatorem na Ziemi. XD

Scenariusz „Instynktu Pierwotnego” mógłby bez obciachu trafić do platformówki na Atari. Drewniany Indiana Jones, testosterony z CIA i załoga statku ganiają po poziomach niczym kolorowe packmany, co i raz trafiając na jakiś bonus – a to na węża, a to na małpę. Jak wiadomo z każdej gry za 12,50 pln, na koniec przyjdzie czas na killer combo i bossa wszystkich bossów.

Kiedy zabójca Richard Loffler pourywa głowy kolesiom mundurowym Nicolas Cage z ciężkim westchnieniem wstanie mówiąc „potrzymaj mi piwo, synek”.

 

Richard Jewell

Olimpiada w Atlancie 1996. Pracownik ochrony Richard Jewell znajduje porzucony plecak, w którym znajduje się ładunek wybuchowy. Pomimo szybkiej reakcji pracowników ochrony dochodzi do detonacji bomby rurowej. Wybuch w strefie widzów przynosi ponure żniwo. Byłoby gorzej, gdyby nie nadgorliwość ochroniarza.

Jewell zostaje uznany bohaterem, którego czujność ograniczyła przypadki śmiertelne.

Śledztwo przejmuje FBI i szybko wskazuje podejrzanego. Trzy dni po wybuchu bohater staje się potencjalnym zamachowcem.  Kolejne rewelacje na temat Jewella zdają się potwierdzać, że ochroniarz nie bez powodu znalazł się w epicentrum tragedii. Zaczyna się nagonka, w której prym wiodą żądne sensacji media i ambitni urzędnicy biura federalnego.

Clint Eastwood kolejny raz po pokazuje, że ma nosa do dobrych historii. Nie brakuje mu też wyczucia w kreśleniu opowieści o zwykłych ludziach wystawionych na niezwykłe sytuacje.

 

 

Mr Robot – S02

„Władza nad życiem jest tak realna, jak jednorożec sikający na skraju podwójnej tęczy”

Ujawnienie kim jest tajemniczy Mr. Robot potężnie namieszało w końcówce pierwszego sezonu. Niszcząc magazyny danych E-Corp hakerzy wywrócili świat do góry nogami. Odcinek eps1.9_zer0-day.avi zmiótł w kilka minut wszystko to, co widzowie misternie składali przez cały sezon.

W drugim sezonie Robota widz musi być czujny i spostrzegawczy. Świat hakera na cyfrowym odwyku wydaje się poukładany i nudny, ale wiadomo już że to co spotyka Elliota jest równie realna, jak wspomniany przez Ray’a sikający jednorożec. Sam Esmail przewrócił fabułę do góry nogami sprawiając, że nic co widzimy nie może być prawdą absolutną.

Niczym w kultowym Twin Peaks, w Mr. Robot dzieją się rzeczy z pogranicza fantazji i realnego świata. Czy demoniczny Tyrell Wellick istniał naprawdę? A może to wytwór umysłu Eliota? A jeśli już, to która z osobowości głównego bohatera wymyśliła Wellicka?

Wycofany psychicznie Eliot próbuje cyfrowego odwyku. Rutyny codzienności rozprasza znajomość z enigmatycznym panem Ray’em. Chaos po ataku Five/Nine powoduje spore perturbacje na najwyższych szczeblach E-Corp. Drugi sezon Mr. Robot namiesza w umysłach mocniej niż jedynka.

 

Mr. Robot – S01

Elliot Alderson jest aspołecznym, posiadającym liczne fobie komputerowym freakiem od zabezpieczeń. Pracuje w AllSafe Security, firmie świadczącej usługi IT dla gigantycznej korporacji E-Corp. Wszechobecny E-Corp staje się celem ataków hakerskiej grupy fsociety a Elliot musi dokonać wyboru pomiędzy lojalnością wobec pracodawcy a własną opinią o techno gigancie.

Już na początku Elliot nazywa zleceniodawcę „Evil Corp” i nazwa ta w naturalny sposób będzie określać mroczną korporację przez cały sezon. To pierwszy sygnał, w którą stronę podąży neurotyczny, napędzany morfiną umysł głównego bohatera.

Jednostki są marionetkami systemu a system ten jest integralną częścią Evil Corp – globalnej, nikczemnej korporacji wciskającej się w życie na tysiąc sposobów. Tak przynajmniej postrzega świat Elliot Alderson. Czy powinniśmy zdać się na ocenę paranoika i morfinisty?

Mr Robot potrafi namieszać w głowach.

 

Wyniosłe wieże. Al-Kaida i atak na Amerykę – Lawrence Wright

„Islam mówi tak: Wszelkie dobro istnieje tylko dzięki mieczowi i w cieniu miecza! Ludzi nie da się zmusić do posłuszeństwa inaczej niż mieczem! Miecz jest kluczem do raju, który otworzy się tylko przed świątobliwymi wojownikami!”

Następnie zaś zacytował fragment czwartej sury Koranu, który trzykrotnie powtórzył – co stanowiło wyraźny sygnał dla przyszłych porywaczy samolotów, szykujących się teraz do działania: Gdziekolwiek byście byli, dosięgnie was śmierć, nawet gdybyście byli na wyniosłych wieżach.

W 1979 roku słabnący Związek Radziecki wdaje się w „wojnę zastępczą”. Najazd na Afganistan pod pozorem pomocy rządzącej partii jest próbą podporządkowania kolejnego państwa w rejonie. Rosjanie wdają się w krwiożerczą dziewięcioletnią wojnę.

Armia Czerwona wypuszcza dżina z butelki – wspierani przez kraje Zachodu mudżahedini staną się w przyszłości wylęgarnią islamskiego terroryzmu.

Do partyzantów dołącza bogaty ale niedoświadczony Osama Bin-Laden. Siedemnasty syn przedsiębiorcy budowlanego hojnie sponsoruje mudżahedinów. Kręcąc się przy linii frontu bardziej pajacuje niż aktywnie uczestniczy w walkach. Obrasta jednak w legendę niezłomnego wojownika. Legendę, na której w przyszłości zbuduje swoją nienawiść do świata.

Osama Bin Laden miał później stwierdzić, że Stany Zjednoczone były jego odwiecznym wrogiem. Początek swojej nienawiści do tego kraju datował na rok 1982, „gdy Ameryka pozwoliła Izraelczykom napaść na Liban, a pomogła im w tym VI Flota USA”.

Lawrence Wright stworzył dzieło niezwykłe, sięgające daleko poza sam zamach na tytułowe wieże. Znamienitą część książki wypełnia geneza powstania terroryzmu. Wright zestawia postaci dwóch czołowych terrorystów (Osama i Egipcjanin Ajman az-Zawahiri, partner i późniejszy przywódca Al-Kaidy) z agentem FBI Johnem O’Neilem – pierwszym człowiekiem Zachodu, który w zapalczywym Saudyjczyku dostrzegł drzemiące zagrożenie dla świata). Dwie odmienne cywilizacje i dwie przeciwstawne postawy.

Koran mówi: „Nie zabijajcie się!”, a w hadisach przytaczających wypowiedzi Mahometa nie brak przykładów potępienia dla samobójców. Karą za samobójstwo są ogień piekielny oraz wieczne umieranie z użyciem tych środków, które wykorzystano do odebrania sobie życia.

„Wyniosłe wieże” to lektura fascynująca, wnikająca głęboko w korzenie terroryzmu. Sam zamach na World Trade Center to zaledwie kilkanaście ostatnich stron książki. Dla autora ważniejsze było zrozumienie istoty kulturowej przepaści, u której podstaw stoi religia łagodna i stroniąca od gwałtu. Udało się znakomicie. Książka z „Serii  Amerykańskiej” ale w gruncie rzeczy traktująca o współczesnej historii świata.

 

 

 

 

Homeland – season 06

Powrót do nieco już zakurzonego serialu jest jak odwiedziny u starych znajomych. Sezon szósty wyemitowany w styczniu 2017 roku ponownie opiera się na trzech wątkach: Carie Mathison, Saul Berenson i Peter Quinn. Czwartym jest szara eminencja CIA, Dar Adal.

Po dramatycznych wydarzeniach w Berlinie, częściowo sparaliżowany Peter Quinn cierpi na ostry syndrom PTSD. Wykazuje kliniczne objawy manii prześladowczej, co w zestawieniu z przeszłością i przeszkoleniem bojowym staje się mieszanką wybuchową.

Carie Mathison odchodzi ze służby. W Nowym Jorku pracuje w fundacji pomagającej muzułmanom. Próba odcięcia się od polityki nie udaje się a los ponownie splata jej życie z Quinnem i Saulem Berensonem.

Nowy gospodarz Białego Domu, prezydent elekt Elizabeth Keane ma wielu wrogów. Jej poglądy i zdeklarowana niechęć do służb specjalnych budzi demony. Dochodzi do konfliktu z Darem Adalem i radykalnymi frakcjami.

Homeland zatrzymał się w miejscu. Choć akcja przeniosła się do Nowego Jorku, sezon szósty kopiuje wytarte schematy. Powiewem świeżości jest spisek w Białym Domu, klimatem zbliżający serię do „House of Cards„.

Ciekawe zakończenie daje nadzieję na to, że kolejne sezony „Homeland” nie będą jedynie komercyjnym odcinaniem kuponów i kolejnymi pościgami za islamskim fundamentalizmem.

 

Niebo jest nasze – Brendan I. Koerner

Był kiedyś taki czas, w którym przejście przez lotnisko do samolotu zajmowało dokładnie tyle, ile kroków należało wykonać od wejścia do kabiny. Zero skanerów bagaży. Zero rewizji osobistych. Zero weryfikacji tożsamości.

Gwałtowny rozwój lotnictwa zmienił oblicze Ameryki. Podróże samolotem stały się oczywistym wyborem – były krótkie, wygodne a w kabinie można było sobie zapalić. Słodkie lata sześćdziesiąte przyniosły ze sobą coś więcej: ruchy społeczne, protesty i rosnącą miłość do radykalizmów. Kontestatorzy amerykańskiego systemu coraz śmielej zgłaszali swoje zastrzeżenia. Za wzór często stawiali socjalizm, który dopiero co ogarnął wyspę odległą zaledwie 100 km od Florydy.

Wśród snujących utopijne myśli o życiu w idealnym świecie Fidela Castro byli i tacy, którzy nie poprzestali na marzeniach. Porwanie samolotu i skierowanie go na lotnisko w Hawanie stało się zjawiskiem powszechnym na tyle, że każdy pilot niezależnie od celu wylotu otrzymywał mapę Kuby i  mini rozmówki hiszpańskie. Stało się modne.

Zgarniający krociowe zyski przemysł lotniczy przez wiele lat wzbraniał się przed wprowadzeniem restrykcyjnych zasad kontroli. Za wszystkim jak zawsze stały pieniądze – płacenie okupów porywaczom było tańsze niż sprawdzanie bagażu na lotniskach.

Brendan Koerner przedstawia fascynującą opowieść o złotych latach piractwa lotniczego w czasach, gdy porywaczami byli sfrustrowani hipisi i zwariowani seniorzy. Kolejne zdumiewające historyjki o porwaniach przeplata historia Rogera Holdena i Cathy Kerkow. Weteran wojenny i hipiska uwikłali się w piractwo powietrzne tak bardzo, że stali się jego ikonami a ich przypadek to klucz do zrozumienia mentalności porywaczy w latach 60-ych i 70-ych.

W czasach, zanim samolotami zainteresowali się prawdziwi terroryści niestroniący od przelewania krwi.

 

 

Mission Impossible Fallout

Ethan Hunt i jego niesamowita drużyna raz jeszcze staną oko w oko z potworną organizacją terrorystyczną. Chociaż największy złoczyńca Salomon Kane został własnoręcznie ujęty przez zarąbistego Toma Cruise, jego „Syndykat” działa dalej, teraz pod nazwą „Apostołowie”.

Apostołami kieruje tajemniczy John Lark. Nikt nie zna jego twarzy, ale chce go dorwać każda z wielkich agencji.

W trakcie akcji w Berlinie, w ręce terrorystów wpadają trzy głowice z plutonem. W pogoni za morderczym materiałem wybuchowym, z przynętą w postaci Solomona Kane Impossible Mission Force (IMF) paraliżuje paryski ruch uliczny, wybija szyby w biurowcach Londynu i straszy Yeti na dziewiczych zboczach Himalajów.

Konia z rzędem temu, kto bez pomocy Internetów rozgryzie zawiłości szpiegowskiej intrygi, w której używa się łudząco podobnych do oryginału silikonowych masek, a każdy szpieg i każda organizacja może równie dobrze być sprzymierzeńcem i śmiertelnym wrogiem.

Na pędzącej opętańczo karuzeli zdrad i szpiegowskich zabawek XXI wieku wyróżnia się wtyczka CIA – August Walker. Grający go Henry Cavill zapuścił do roli imponujące wąsiska a’la hydraulik Mario. Nie wiedział jaką krzywdę wąsy agenta uczynią całemu światu. Rola wąsacza w MI: Fallout dodała pikanterii scenom z Supermanem w „Justice League„. Cavill zobligowany do posiadania wąchów na użytek serii „MI” zagrał wąchatego Supermana, któremu wąs ogolono później w Photoshopie.

Pozostawiając „moustache affair” poza główną intrygą, w najnowszej „Misji Niemożliwej jak jasna cholercia” najważniejsze jest samopoczucie Toma Cruise. „MI: Fallout” z pewnością utrzymał 56-latka w przekonaniu, że ma wigor dwudziestoletniego boga ekranu. Ekstremalnym ćwiczeniom nie ma w filmie końca, przez co widz nabiera przekonania, że obejrzał nie jedną ale przynajmniej trzy części przygód agenta Hunta na raz.