Siła Ognia

Hiszpańskiej Galicji splendorem daleko jest do turystycznych wybrzeży. Zalane deszczem, nieprzychylne człowiekowi bezdroża kryją wyludnione wsie i obumierające stare domy. Wyglądającym turystów tubylcom bliżej jest do graniczących z ubóstwem społeczności sprzed wieku niż nowoczesnego społeczeństwa bogatego Madrytu i Barcelony.

Amador, główny bohater filmu, wraca do rodzinnej chałupy po dłuższej nieobecności. Wraca w niesławie podpalacza, podejrzany i nieprzydatny lokalnej społeczności. Milczącym kompanem starzejącego się mężczyzny jest jedynie matka staruszka. Wszechogarniająca dzicz w ponury sposób podkreśla ciężkie życie bohatera, który nie umie dostosować się do lokalnej społeczności. Tytułowy ogień, który nadejdzie (w angielskiej wersji bliższe oryginałowi „Fire will come”) na swój zabójczy sposób oczyści okolicę i jej mieszkańców.

Film Olivera Laxe to kino kontemplacyjne, „slow cinema” obserwująca codzienność. Natura jest tu bohaterem równorzędnym Amadorowi. Nieśpieszne ujęcia surowej Galicji spinają w klamrę dwa symboliczne akty: otwierająca sekwencja monstrualnych buldożerów rozjeżdżających puszczę i kończąca wszystko „siła ognia” trawiącego wszystko, czego nie udało się zniszczyć człowiekowi.

 

 

 

Summer 1993

Sześcioletnia Frida po stracie rodziców musi nauczyć się żyć od nowa. Z nową rodziną wyjeżdża na wieś.  Dla  dziewczynki  wszystko jest tu nowe i obce. Nie tylko kury i bezdroża. Także ludzie, którzy mają zastąpić jej dotychczasową rodzinę.

Pod otoczką obyczajowej opowieści o wiejskim życiu „Lato 1993” niesie gęstą emocjonalnie historię dziecka o roztrzaskanej psychice.

 

Fantastyczna kobieta

Marina i Orlando spotykają się w restauracji aby uczcić jej urodziny. Para wraca do domu oddając się czułościom. Tej nocy Orlando trafia do szpitala. Osamotniona Marina musi zmierzyć się z narastającą wrogością najbliższych jej partnera. Dla wszystkich dookoła jest dziwadłem.

Magia kina w „Fantastycznej kobiecie” polega na płynnej zmianie postrzegania. Na początku Marinę oglądamy oczami zakochanego mężczyzny. Obraz zmienia się, gdy w życie dziewczyny buciorami wchodzą spadkobiercy jej kochanka. Ona sama pozostaje niezmienna w swojej filozofii życia.

Typowo festiwalowy, skomplikowany w warstwie emocjonalnej dramat Sebastiana Lelio docenią wielbiciele hiszpańskiego kina spod znaku Almodovara.

 

Wszyscy wiedzą

Laura przyjeżdża  do  Hiszpanii  na  wesele  siostry.  W podróży  z Argentyny  towarzyszy  jej  dwójka  dzieci. W zamieszaniu  weselnego  wieczoru  znika  Irene,  nastoletnia  córka  Laury.  Porwanie rozbudza dawno zabliźnione rany. Odżywają animozje i pretensje sięgające daleko w przeszłość.

Asghar Farhadi wzorem Woody’ego Allena opuszcza rodzime plenery. Iran zmienia na Hiszpanię a sprawdzonych perskich aktorów zastępuje niezawodną gwiazdorską parą Cruz – Bardem.

Autor głośnego „Rozstania” nie zmienia jednak swojej starej historii. Niedopowiedziane słowa, niedokończone sprawy, stare animozje, do których lepiej nie wracać są uniwersalne dla hiszpańskiej wsi, Paryża i Teheranu.

Penelope Cruz i Javier Bardem jak zawsze niezawodni, choć przewidywalnie obsadzeni w rolach dawnych kochanków.

 

Zama

Diego de Zama piastuje urząd „corregidor” gdzieś na skraju hiszpańskiego imperium w Ameryce Południowej. Tytuł i poważanie to jednak tylko fasada dla codzienności przypominającej wieloletnie zesłanie do piekła. Prozę życia urzędnik zabija myślą o nieuchronnym awansie i przeniesieniu do miejsca o większym prestiżu. Przeniesieniu, które nieoczekiwanie zamienia się w lata jałowej egzystencji w zapomnieniu.

Przepustką do cywilizacji są dla Zamy kolejni wyżsi urzędnicy, od których humoru zależy, czy podlegli mu administratorzy Korony będą mogli powrócić do domu. Zama nie ma szczęścia do pryncypałów i wciąż ląduje na końcu kolejki do awansu.

„Zama” to przedziwna podróż do jądra ciemności. Błękit tropiku okazuje się jedynie prymitywnym, pełnym brudu zapomnianym miejscem na Ziemi. Podróż po zaszczyty zderza z absurdem audiencji u gubernatora dzielącego lokum z lamą i zapchlonymi psami.

Film Lucrecii Matel wymaga nie lada skupienia ale i dużej dozy cierpliwości widza, na codzień karmionego łopatologicznie kinową dosłownością.

 

L’echange des princesses (Wymiana księżniczek)

Jest rok 1721. Po burzliwym początku wieku Francja i Hiszpania wydrenowane kolejnymi wojnami podejmują próbę wzmocnienia sojuszy. Najlepszym gwarantem sukcesu jest unia personalna, od wieków stosowana do załatwiania dynastycznych interesów w królewskich rodach.

Głową Francji jest nieletni Ludwik XV. Koronę odziedziczył mając pięć lat więc faktyczne rządy sprawuje regent, Filip II Orleański. To on uzgadnia z kuzynem, królem Hiszpanii Filipem podwójny mariaż: 11-letni Ludwik XV poślubi najstarszą córkę króla Hiszpanii, ledwie czteroletnią Marię Annę Wiktorię. Córka regenta Francji, dwunastoletnia Mademoiselle de Montpensier wyjdzie za 14-letniego następcę hiszpańskiego tronu.

Pełna symboliki i pompy wymiana księżniczek następuje na rzecznej wyspie, pomiędzy granicami obu mocarstw. Starannie zaplanowane małżeństwa zweryfikuje życie. Mariaż jedenastolatka z czterolatką nie rozwiąże francuskich problemów dynastycznych. Pełna temperamentu córka Filipa II siłą odesłana na słynący z katolickiej ortodoksji dwór w Madrycie, przysporzy wiele zmartwień ambitnemu Filipowi V.

Francuski dramat historyczny pełen jest dynastycznych zawiłości charakterystycznych dla wieku XVIII. Pod skomplikowaną opowieścią o historii Europy kryje się druga, ciekawsza. Skrywa uczucia dzieci błękitnej krwi, żyjących pod presją królewskich powinności i wywierających ogromne piętno na ich dzieciństwie.

 

 

El Autor

 

Juan jest urzędnikiem w biurze notarialnym, ale bardzo chciałby zostać pisarzem. Tym bardziej, im bardziej w życiu mu się nie układa.

Pomysł na dobrą powieść o wadze intelektualnej zemsty na żonie nie przychodzi nawet wtedy, gdy Juan literalnie „wywala jaja” na swoje pisarskie biurko. Nie pomaga kurs dla autorów, na którym bohater jest rugany za banał i wtórność.

Najlepsze scenariusze podsuwa życie – tym razem jest nim życie w nowej kamienicy. Nieświadomi mieszkańcy stają się inspiracją nowej fabuły. Zwykłe życie za drzwiami apartamentów byłoby jednak nudne, dlatego Juan zaczyna pomagać rzeczywistości nabrać sensacyjnych kształtów.

Hiszpański film z obyczajowego dramatu o walącym się życiu czterdziestolatka gładko przechodzi w powieść z dreszczykiem. Fajnie zrealizowany  „El Autor” trzyma w napięciu do ostatniej minuty.

 

Julieta

Tym razem Pedro Almodovar w oszczędnej narracji.

Julietta (starsza) ma wyjechać z Madrytu kiedy dowiaduje się, że ktoś widział jej córkę. Julietta porzuca plany wyjazdu, wprowadza się do kamienicy, w której dawniej mieszkała i zaczyna spisywać wspomnienia. Tu zaczyna się opowieść o drugiej Juliettcie – tej o dekady młodszej.

Jak zawsze u Almodovara będzie lirycznie, z hiszpańskim temperamentem i zakręconą historią.

Ale „Julietta” to dzieło o dekady starsze od najlepszych dzieł Hiszpana a Emma Suarez to nie pełna temperamentu Penelope Cruz. Film ma ten niepodrabialny puls reżysera, ale już bez dawnej drapieżności.

 

La Reina de España

Macarena Granada przybywa do kraju rodzinnego w glorii hollywoodzkiej divy. W Hiszpanii ma zagrać w patriotycznej wielkiej produkcji historycznej. Są czasy dyktatury Franco i ludzie znikają z ulic. Taki los spotyka byłego więźnia reżimu, drugiego reżysera filmu „Królowa Hiszpanii”. Bojowo nastawieni członkowie ekipy postanawiają odbić reżysera w karkołomnej akcji rodem z hollywoodzkich filmów.

„La Reina de Espana” to w zasadzie sequel filmu z 1998. W obsypanej nagrodami „Dziewczynie marzeń” ta sama ekipa filmowa rusza do Berlina 1938 aby nakręcić z faszystami musical oparty na hiszpańskim scenariuszu.

Kto nie widział pierwszego filmu traci niewiele. Choć bohaterowie i relacje między nimi nie będą tak przejrzyste, w filmie nie ma natrętnie wielu dygresji do historii już opowiedzianej. Jedyną istotną pozostają relacje pomiędzy piękną divą Macareną (Penelope Cruz) a uwięzionym przez reżim reżyserem (Antonio Resines). Ich związek wydaje się dziwny a motywacja do odbicia reżysera z łap Franco niezbyt jasna.

Broni się natomiast sama fabuła. Retro komedia błyszczy przewrotnym hiszpańskim humorem i urokiem charakterystycznym dla iberyjskich produkcji. Tempo nie powala, intryga nie jest nadmiernie skomplikowana a całość zadziwiająco dobrze sobie radzi.

 

Dzień gniewu – Arturo Perez-Reverte

2 maja 1808 roku Madrycie zawrzało. Niczym iskra rzucona na górę prochu, drobne incydenty pomiędzy aroganckimi francuskimi żołdakami a mieszkańcami miasta i oficerami hiszpańskiego garnizonu szybko przerodziły się w uliczne zamieszki. Rozruchy nabrały dynamiki po tym, jak wsparcia motłochowi udzielili żołnierze madryckiego regimentu. Uzbrojeni w broń z arsenału cywile stawiali opór napoleońskim zawodowcom do wieczora. To krótkie i krwawe powstanie nazwane zostanie „Dos de Mayo” i stanie się symbolem oporu Hiszpanów w czasie wojny na Półwyspie Iberyjskim.

„Dzień Gniewu” jest lekturą specyficzną. Arturo Perez-Reverte kojarzony bywa głównie z powieściami o tajemniczym klimacie. Nie należy jednak zapominać, że Hiszpan przez wiele lat był korespondentem wojennym i – co znamienite w tym wypadku – jest wciąż mocno zaangażowanym dziennikarzem na codzień punktującym madrycką rzeczywistość. W swojej książce Perez-Reverte pokazuje inne oblicze – twarz kronikarza-patrioty.

„Dzień Gniewu” to swoista kronika wypadków, ale paradoksalnie nie dzieło historyczne. Pozbawiona głównego wątku fabularnego nie jest też powieścią historyczną.

Autor wykonał tytaniczną pracę zapoznając się z bibliografią zdarzenia z jednego dnia w wielowiekowej historii Hiszpanii.

Szewcy, restauratorzy i praczki, dowódcy garnizonu i porwani podniosłością chwili szlachcice – wszyscy są postaciami autentycznymi.

Powieść – kronika zadowoli miłośników historii. Bonapartystom przyniesie spojrzenie z drugiej strony barykady, hiszpanofilom nieznaną powszechnie, niemalże fotograficzną relację z „Dos de Mayo”. Trafi się coś i Polakom, którym „dał przykład Bonaparte” jak zwyciężać mamy”. W książce Perez-Reverte rola polskich szwoleżerów ukazuje tą mniej znaną, złowrogą twarz polskiego oręża.