Shoplifters

Wieloosobowa i wielopokoleniowa rodzina w typowym japońskim mieście. A jednak nic tu nie jest typowego, bo bohaterom filmu daleko jest do wartości, do jakich przyzwyczaiły nas opowieści o kraju kwitnącej wiśni.

Gnieżdżąca się w mikro domku na przedmieściach Tokio  rodzina z trudem wiąże koniec z końcem. W wielopokoleniowej rodzinie każdy kombinuje, żeby dorzucić się do budżetu. Kiedy ojciec dorabia na szaro, dzieci wzajemnie uczą się drobnych sklepowych kradzieży.

Rodzina Shibata nie daje się skatalogować. Chociaż to „Złodziejaszki”, to w kategoriach społecznych zasługują na wysokie noty. Wszystko dzięki najwyżej próby więzom rodzinnym. I tu właśnie kryje się największe zaskoczenie, które z przeciętnej historyjki drobnych cwaniaczków winduje film do rangi dzieła nagrodzonego Złotą Palmą w Cannes.

 

Handmaiden

Do bogatej posiadłości Japończyka Kouzuki przybywa koreańska służąca. Zadaniem Sook-hee jest służba u młodej pani Hideko, zmanierowanej podopiecznej pana Kouzuki. Sook-hee nie jest jednak naiwną prostą pokojówką, ale świetnie wyszkoloną złodziejką, a jej zadanie to skomplikowana gra mająca na celu zeswatanie hrabiego Fujiwara z Hideko.

Oczywiście sam hrabia Fujiwara nie jest tym, za kogo się podaje, a i postać wuja Kouzuki kryje w sobie nie lada tajemnice.

Skomplikowana fabuła wielokrotnie myli tropy, przegrupowuje sojusze i zmienia filmowe motywacje bohaterów.

„Służąca” to pozytywnie zadziwiająca mieszanina gatunków, pełna erotycznych fantazji, intryg, niespodziewanych miłości i marzeniach o zemście. Scenariusz oparty jest na wiktoriańskiej powieści Walijki Sarah Waters „Fingersmith” („Złodziejka”), zgrabnie przeniesionej na grunt imperialnej Japonii.

Reżyser Chan-wook Park („Oldboy„) – znany z fascynacji mocnymi scenami i fiksacją na temat zemsty – tym razem nie serwuje widzom nadmiaru okrucieństwa, ale dreszczyku emocji nie zabraknie.

 

 

Zemsta Yakuzy – Jake Adelstein

Nie warto zadzierać z Yamaguchigumi, największą japońską organizacją prestępczą liczącą 40 tysięcy członków – jest kogo wkurwiać. Japońska mafia. Potocznie nazywa się ją yakuzą, ale wielu gangsterów woli mówić o sobie gokudō, co dosłownie oznacza „ostateczna droga”. Gang Yamaguchigumi plasuje się na samym szczycie hierarchii.

Tak zaczyna się opowieść Jake Adelsteina, amerykańskiego dziennikarza śledczego, który pierwsze 12 lat swojej kariery przebywał w Tokio. Wstęp i sam tytuł są niestety mylące. Zemsta yakuzy jest chwytem reklamowym, a mroczne kulisy japońskiego światka stanowią część reportażu.

Książka w przeważającej większości to rodzaj autobiografii zawodowej – od studenta z Ameryki zagubionego w egzotycznym kraju, po dziennikarza ogorzałego w codziennym znoju pracy redakcji. Adelstein nie szczędzi czytelnikom żadnego z etapów swojej pracy. Jej początkowe wątki nie mają wiele wspólnego z yakuzą, późniejsze ocierają się o mafijny światek w mniejszym lub większym stopniu, prowadząc do tezy postawionej w tytule. Za co mści się yakuza? Oczywiście za dziennikarskie śledztwo, którego podjął się autor.

Książka Adelsteina jest pełna ciekawostek na które warto zwrócić uwagę:

„(…) Należy do niej działka, nie sposób jej wyrugować, a to dlatego, że japońskie przepisy traktują yakuzę jako osobę prawną; organizacja ma takie same prawa jak każda firma, a jej członkowie cieszą się identycznymi przywilejami z tymi, jakie posiadają zwykli obywatele”

*

„Opowiadając o płonącym mężczyźnie, używali określenia hidaruma (hi oznacza „ogień”, a daruma to „pękata, pozbawiona rąk i nóg lalka, przedstawiająca na przykład Buddę”)”

*

W 1999 roku Kabukichō nocą wyglądało jak festiwal światła w Disneylandzie, z tą drobną różnicą, że neony, zamiast na rodzinne wakacje, zapraszały na obciąganie druta.

*

W japońskim istnieją tak subtelne i skomplikowane słowa opisujące smutek, że angielski wydaje się przy nim bardzo ubogim językiem.

*

gokudō. Znasz to określenie, prawda? – Narysował chińskie znaki na serwetce. – Goku znaczy „ostateczny”, „najdalszy”, „skrajny”, dō zaś – „droga”. Gokudō nie waha się, idzie na całość, zawsze kończy, co zaczął.

„Zemsta yakuzy” rozczaruje szukających pogłębionego eseju o japońskiej mafii. Wiadomości jest tu sporo, ale nie mają charakteru biograficznego i nie przedstawiają Yakuzy w sposób uporządkowany. Nie jest to jednakowoż książka zła czy nudna. Adelstein barwnie opowiada o codzienności dystryktów Tokyo. Asymilacja Amerykanina ze zwykłymi Japończykami procentuje niezłym reportażem o życiu w miejscu, w którym kultura świata Zachodu miesza się z wschodnią tradycją i japońską kulturą. W tym zakresie „Zemsta Yakuzy” jest warta uwagi.

 

 

 

 

Na skraju jutra – Hiroshi Sakurazaka

Niewyobrażalny strach, którego doświadczyłem, umierając, i okrucieństwo śmierci – one pokazywały mi, jak przeżyć.

Dzień Świstaka w przyszłości. Tyle, że bez świstaka, a główny bohater zamiast budzić się co rano w hoteliku na zadupu jest co dzień anihilowany. Wysadzany w powietrze. Rozstrzeliwany wrzecionowatymi pociskami. Rozrywany na strzępy. Stosunkowo mało komfortowa sytuacja przeżywania własnej śmierci każdego dnia.

Keiji Kiriya trafia do armii bez wiedzy, że jest jedynie mięsem armatnim. W trakcie wieloletniej wojny z Obcymi ludzkość wypracowała kilka strategii walki. Jedyną skuteczną wydaje się zmasowany atak poświęcający dziesiątki istnień ludzkich w zamian za pojedyncze straty w szeregach wroga. Problem w tym, że przeciwnik działa jakby znał przyszłość.

Powieść Hiroshi Sakurazaki wkroczyła na polski rynek już po sukcesie blockbustera z Tomem Cruise i Emily Blunt. Książka wziętego japońskiego autora komiksów manga widzowi może wydać się wyblakła w obliczu spektakularnego filmu SF.

Ale „All you need is kill” to fabuła zdecydowanie odbiegająca od filmowego scenariusza. Oprócz chytrze zbieżnego tytułu, które polskie tłumaczenie ma z oczywistych względów, wspólny pozostaje główny trzon historii i amerykańska superhero zwana „Stalową Suką”.

Po lekturę japońskiej „light novel” można sięgać bez obaw o nudę – Hiroshi Sakurazaka pisze nieźle, pomysł jest fantastyczny a szczegóły  (np.: skąd wzięli się Obcy) – nietuzinkowe. Japończykowi udało się ukryć w niepozornej historii kilka głębszych treści. Warto ich poszukać, choć to „tylko” Science Fiction a nie Dostojewski.

 

Unbroken

Historia Louisa Zamperiniego – sportowca, żołnierza, jeńca. Wyciskacz łez w hoolywoodzkim stylu, kręcony ręką ambitnej Angeli Jolie.

Koleje losu amerykańskiego lotnika ogląda się zaiste ze zdumieniem. To materiał na przynajmniej dwa osobne filmy.

47 dni spędzone w tratwie na środku Pacyfiku ogląda się niczym przygody Toma Hangsa w „Cast Away”. Kiedy widzowi wydaje się, że po półtoramiesięcznym kursie konania z pragnienia i głodu bohaterowie wrócą na laurach w objęcia US Marines, film niespodziewanie skręca w stronę „The Bridge on the River Kwai”.

Dalej mamy powtórkę z klasyków o amerykańskiej (angielskiej, australijskiej, nowozelandzkiej) niewoli pod batem okrutnych Japończyków. Nie ma tu nici porozumienia pomiędzy nacjami, jakiej oczekiwałoby się w duchu współczesnego kina pojednania i zrozumienia.

Scenariusz do „Niezłomnego” to dzieło braci Coen. Szkoda, że mistrzowie kina nie wycisnęli ze zdumiewającej biografii Zamperiniego nic więcej niż poprawnie nakręcony film o dzielnym wojaku.

 

Mr. Holmes

Anglia, tuż po II wojnie światowej. Do wiejskiej posiadłości powraca emeryt Holmes. Ucieka od zgiełku Baker Street 221B, Deerstalkera* i podkoloryzowanych opowiadań Dr. Watsona.

Na miejscu oczekuje spokoju i swojej hodowli pszczół. Zastaje naburmuszoną gosposię z małym, wścibskim synkiem. Za sprawą tego ostatniego starzejący się Sherlock wraca myślami do ostatniej sprawy i ostatniej podróży.

„Mr. Holmes” nie rozwija się tak jakby spodziewali się tego zagorzali fani detektywa. W filmie nie zabraknie zagadki, ale kryminalne puzzle nie są tu najważniejsze. „Mr. Holmes” to opowieść o zwykłym człowieku. Opowieść o Sherlocku od  nieznanej dotychczas strony.

Ian McKellen stoi w jawnej opozycji do wszelakich super – Holmesów naszych czasów. Nie jest to dynamiczny zabijaka Robert Downey Jr. Nie jest to też nowoczesny Benedict Cumberbatch o ostrym jak brzytwa umyśle. Najstarszy z odtwórców roli genialnego detektywa ma jasno określoną strategię – pokazać swojego bohatera walczącego z najgorszym przeciwnikiem – własnym umysłem.

Zaniki pamięci i niedołężność zacierają w umyśle Holmesa przeszłość a on sam stara się przywyknąć do tego z godnością godną gentlemana. Do swoich ułomności podchodzi z dystansem, choć reżyser momentami puszcza do widza oko wplątując poważnego staruszka w komediowe sytuacje.

Bill Condon zadał sobie pytanie „jaki byłby Sherlock, gdyby dożył sędziwego wieku” i stara się na nie odpowiedzieć. Robi to w sposób wyważony i ujmujący, a sam film można określić nieco banalnie: wzruszającym. W tym przypadku to zaleta.

• chodzi o charakterystyczną czapkę w stylu „Sherlocka Holmesa”

 

Godzilla (2014)

Godzilla jest jak historia stosunków amerykańsko-japońskich. Pierwsze filmy japońskiej wytwórni „Toho” odzwierciedlały traumę po druzgocących atakach bombami atomowymi. Godzilla narodziła się przecież właśnie na skutek atomowych wybuchów. Jej monstrualne stopy miażdżyły japońskie miasta. Z czasem jaszczur na atomowych dopalaczach stał się przyjacielem ludzi. Po serii uroczych, choć dziś tragicznie komicznych filmów lat 70-ych za Godzillę wzięło się Hollywood.

Potwór stał się celebrytą.

W czasach filmowego realizmu Godzilla przeszła mentalny facelifting. Wielki jaszczur przestał być przyjacielem dzieci niczym pies z „Neverending Story”. Ale nie jest też monstrum dybiącym na Japonię. Z duchem „Eko” Godzilla jest odzwierciedleniem potęgi natury, podobnie jak tsunami, trzęsienia Ziemi czy epoka lodowcowa. Wprawdzie potwornie demoluje San Francisco, lecz robi to jak pies rozszarpujący kanapę – trudno się na nią gniewać.

Gareth Edwards długo każe nam czekać na głównego bohatera, karmiąc widza smutnym życiem pana Brody (w tej roli nasz ulubiony Mr. White 🙂 i jego bohaterskiego syna. Początkowe teorie mają nawet swój klimat.

Twórcy „Godzilli 2014” oparli się pokusie maksymalnej ekspozycji superpotwora. Film wypełniony jest po brzegi efektami specjalnymi, ale samej odtwórczyni roli tytułowej nie widać zbyt często. Ujęcia realizowane w naturalny sposób, z punktu widzenia małego ludzika, to wylęknione spojrzenia zza węgła na skrawek stopy potwora. Ciemność, pożoga i stopy Godzilli stanowią większą część wizualnej strony filmu. Wszystko dla uwiarygodnienia opowieści z dreszczykiem. Cichym zwyciężcą obsady jest „Muto” – szkaradny, przerośnięty insekt, którego można podziwiać od kołyski aż po grób (taki mały spojler 🙂 ).

„Godzilla” bez rewelacji uzupełnia katalog filmów o japońskiej jaszczurce. Scenariusz nie ma kręgosłupa a komputerowe kreacje zapierające dech w piersiach dawno spowszedniały (Transformers, Pacific-Rim, żeby wymienić tylko ostatnie komputerowe cudeńka). Kolejny raz kinematografia udowadnia, że najlepszy warsztat jest niewiele wart bez olśniewającego skryptu.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

47 Ronin

Japonia to taki dziwny kraj. Kamienne twarze, chore zwyczaje, z rytualnymi samobójstwami na czele, których powodem jest jeszcze bardziej obsesyjny honor własny. Do tego dziwne maski, dziwne domki i piękne widoczki. Oczywiście na tle szemrzących strumyków i deszczu wiśniowego kwiecia na wietrze.

Japońską legendę o honorze i przywiązaniu do swego pana (i nie o psa tu chodzi) „bierze na warsztat” amerykańskie kino. Niestety z krzepiącej opowieści o męstwie niewiele zostaje.

„47 Roninów” to gatunkowy kundel wielo, wielorasowy. Magia przez duże „em” na przemian z epopeją na miarę „Ostatniego Samuraja”, do tego romansidełko i małe kapki kilku innych gatunków. Całość ociekająca pastelowymi efektami specjalnymi (ach te smoki rodem z obrazków na chińskiej gumce do ścierania!).

Niefortunnemu galimatiasowi gatunków towarzyszy zdecydowanie słabe aktorstwo. Nijaki Keanu Reeves, kolejny raz raczy nas tym samym chmurnym i jednostajnym obliczem „człowieka, który wie lepiej”. Zdecydowanie kiepskie kreacje czarnych charakterów. Drewniany romans bez przekonania. A na dokładkę mecha-warrior pusty w środku i „zombie boy” dla ozdoby (swoją drogą, ekstremalnie wytatuowany kolo szybko znudzi się reżyserom).

Być może jestem trochę niesprawiedliwy dla nieznanych nam bliżej aktorów z Japonii. Hiroyuki Sanada (Oshi) jest niezły. Pewnie tam, na wyspach, wszyscy są równie oczarowani swoimi aktorami jak Polacy grą Weroniki Rosati w drugoplanowej rólce u boku Michaela Douglasa.

Czas na pointę: miało wyjść nowocześnie, wyszło marnie.

 

The Railway Man

 Kapitulacja Brytyjczyków w Azji jest dla nich traumatyczna, ale także wciąż inspirująca. Naród, który nie wpadł w szpony Nazistów wciąż z niedowierzaniem powraca do irracjonalnego zetknięcia się z Japończykami. „The Railway Man” opowiada historię angielskiego oficera, jednej z wielu ofiar wschodniego okrucieństwa.

Budowa „kolei śmierci” z Bangkoku do Rangunu pochłonęła tysiące ofiar a ci, którym dane było przeżyć nie łatwo powrócili do normalności. Przypadek Erica Lomaxa ma już długą historię w kulturze –  książkę samego żołnierza, wspomnienia jego oprawcy Takashiego Nagasego, filmy i programy telewizyjne.

Film Jonathana Teplitzky’ego odświeża temat podpierając się dwoma mocnymi nazwiskami. Nie ma obecnie w kinie twarzy bardziej angielskiej niż Colin Firth. Jego ekspresja i maniera grania aż prosi się o role kolejnych arystokratów i Anglików o nienagannych manierach. Nieco nieudolnie próbuje partnerować mu Nicole Kidman, grająca głównie strapionym spojrzeniem i nie marszczącym się już botoksowym czołem. Trudno byłoby jednak przebić kreację Colina Firtha, doskonałego w roli wycofanego, pełnego straszliwych wspomnień Lomaxa.

Momentami nieskładny film przeskakuje pomiędzy współcześnie popadającym w szaleństwo bohaterem a scenami obozowymi. Całość nabiera rytmu w drugiej części filmu pozostawiając na koniec dobre wrażenie. To co uderza najbardziej, to fakt że jest to opowieść, która zdarzyła się naprawdę.

 

Wolverine (2013)

  Pan Rosomak znowu w akcji. Po pobycie w bunkrze Nagasaki zyskuje przyjaciela, który osobiście będąc na łożu śmierci koniecznie chce go – tego Rosomaka – zobaczyć. W efekcie czego będzie go (Rosomaka) ścigać jakaś nindzia, później więcej nindziów, później przynajmniej cała Yakuza i pani jaszczur.

Pan Rosomak po nad wyraz efektywnym treningu kulturystycznym wywija się z opresji przy okazji okazując ludzką twarz. Twarz ową okazuje nawet niedźwiadkowi misiowi, którego krwawo pomści.

Całość zyskuje wyłącznie dzięki Hughowi Jackmanowi – bez niego bajka byłaby nieznośna.